Βρες το κατηγορούμενο...

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Είναι η λέξη της πρότασης που δείχνει  ότι το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

Κατηγορούμενο παίρνουν μόνο κάποια ρήματα, τα οποία ονομάζονται συνδετικά, επειδή συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο.

Τα πιο συνηθισμένα ρήματα είναι τα εξής: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, γεννιέμαι, θεωρούμαι, παρουσιάζομαι, ορκίζομαι, σπουδάζω.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!Ορισμένα από αυτά τα ρήματα μπορεί άλλες φορές να παίρνουν κατηγορούμενο και άλλες όχι!

Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, ονοματική φράση ή και ολόκληρη πρόταση. 

Θυμόμαστε ότι το  κατηγορούμενο μπαίνει πάντα στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό με το υποκείμενο και απαντά στην ερώτηση πώς .

π.χ. Ο Πέτρος φαίνεται αγχωμένος.
(Πώς φαίνεται ο Πέτρος; Φαίνεται αγχωμένος)

Δεν ξεχνάμε:  

για να έχουμε κατηγορούμενο,
θα πρέπει να έχουμε ένα συνδετικό ρήμα,
που να συνδέει το υποκείμενο με μια λέξη,
η οποία θα δίνει στο υποκείμενο μια ιδιότητα.
 

Άσκηση

1.Να υπογραμμίσεις τα  κατηγορούμενα των υποκειμένων  στις ακόλουθες προτάσεις, όπου υπάρχουν:

Ο τεχνίτης της τηλεόρασης θεωρείται ειδικός.

Εκλέχτηκε πρόεδρος της τάξης ο Βασίλης.

Ο κύριος Γιάννης εκλέχτηκε πρόεδρος του συλλόγου.

Ονομάζομαι Γεωργία Βασιλείου.Το δικό σου όνομα;

Η Κατερίνα σπουδάζει ιατρική.

Φαίνεται λίγο χλωμή.Μήπως είναι άρρωστη;

Όλες οι προσπάθειες σας ήταν εξαιρετικές.

Τα φυτά αρχίζουν και ανθίζουν.

Ο Τάκης φάνηκε  ανέτοιμος για τις εξετάσεις των Αγγλικών.

Το σπίτι χτίστηκε πριν τέσσερα χρόνια.

Η εμφάνισή του είναι να τον λυπάται κανείς.

Το δωμάτιο είναι άνω κάτω.

Βγήκες έκτος.

Αυτό  γίνεται οτιδήποτε.

Για περισσότερη εξάσκηση στο υποκείμενο και στο κατηγορούμενο κάνε την ακόλουθη 

άσκηση:

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/katigoroumena.htm

Βρες το αντικείμενο ...

Τι είναι αντικείμενο του ρήματος μιας πρότασης;

Το αντικείμενο η λέξη της πρότασης που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου.

π. χ. Ο Γιώργος παίζει κιθάρα.

   Για να βρούμε το αντικείμενο, απαντούμε στην ερώτηση τι ή (σε) ποιον.  

 Το αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση αιτιατική και είναι (συνήθως) ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή ή αντωνυμία (στην τελευταία περίπτωση συχνά χρησιμοποιείται ο ασθενής τύπος της αντωνυμίας).

 Επίσης, το αντικείμενο μπορεί να είναι ονοματική φράση (φράση χωρίς ρήμα) ή ολόκληρη πρόταση (φράση με ρήμα). 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μία πρόταση μπορεί να έχει δύο αντικείμενα οπότε τα ρήματα αυτά τα λέμε δίπτωτα. Ένα άμεσο στην αιτιατική που απαντάει στην ερώτηση "τι;" και ένα έμμεσο συνήθως σε πτώση γενική, που δείχνει πρόσωπο και απαντάει στην ερώτηση "σε ποιον" ή μερικές φορές σε αιτιατική και απαντάει στην ερώτηση "ποιον".

Ορισμένα ρήματα : διδάσκω, κερνάω, μαθαίνω, ρωτάω 
 έχουν και τα δύο αντικείμενα στην αιτιατική: 

Μαθαίνει την κόρη της χορό.

Διδάσκει τους μαθητές λυκείου φυσική.

Κέρασε τη φίλη της έναν καφέ.

Ήθελα να ρωτήσω κάτι τη Σοφία.

 Τα ρήματα που έχουν αντικείμενο λέγονται μεταβατικά ενώ αυτά που δεν έχουν αμετάβατα.

Μεταβατικά είναι τα ρήματα που η ενέργειά τους μεταβαίνει σε κάποιον ή κάτι. Τα ρήματα αυτά συνδυάζονται με αντικείμενο. Υπάρχουν δύο είδη μεταβατικών ρημάτων: τα μονόπτωτα (ένα αντικείμενο) και τα δίπτωτα(δύο αντικείμενα).

Ασκήσεις 

1.Να υπογραμμίσεις  τα αντικείμενα των ρημάτων στις ακόλουθες προτάσεις, όπου υπάρχουν:

Η Νεφέλη μου χάρισε το μολύβι. 

Η Σοφία κάνει παρέα στην αδερφή μου.

Κανονίσαμε να συναντηθούμε .

Ο Νίκος τρέχει γρήγορα.

Η  Ελευθερία φαίνεται καλή κοπέλα.

Ο Ανδρέας τον κάλεσε σπίτι του.

Σκέφτομαι τις καλοκαιρινές διακοπές.

Σου μίλησε;

Το παιδί μοιάζει του πατέρα του. 

Ο μικρός φοβάται το σκοτάδι.

2.Να γράψεις εάν τα ρήματα στις ακόλουθες προτάσεις είναι μεταβατικά ή αμετάβατα.
Εάν είναι μεταβατικά να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα τους.


Ο Νίκος παίζει κιθάρα . ______

Εγώ είμαι δασκάλα ._______

Η Αλίκη πλένει την μπλούζα της.______


Η πόρτα έκλεισε.______


Τα παιδιά έκλεισαν την πόρτα ._____


 Η παράσταση ήταν υπέροχη .____